Η φροντίδα ενός ατόμου με άνοια μπορεί να είναι πολύ απαιτητική. Σε Ελλάδα και Κύπρο, το ρόλο της φροντίδας αναλαμβάνει συνήθως η άμεση οικογένεια, σύζυγοι και παιδιά, αλλά χωρίς να εξαιρείται και ο ρόλος της ευρύτερης οικογένειας, των φίλων και των γειτόνων[1,2].

Ακριβή στοιχεία για τον αριθμό των ατόμων που φροντίζουν δεν είναι διαθέσιμα σε αυτές τις δύο χώρες, παρόλα αυτά κατ’ εκτίμηση μόνο μπορούμε να υποθέσουμε, λαμβάνοντας υπόψη ότι για κάθε άτομο που νοσεί με άνοια εμπλέκονται στη φροντίδα έως και τρία άτομα. Το 2006 λαμβάνουμε πρώτες πληροφορίες για το προφίλ των ατόμων που φροντίζουν ηλικιωμένα άτομα με διαφορετικές χρόνιες παθήσεις από έρευνα που συμμετείχαν χώρες όπως η Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, Ελλάδα, Σουηδία και Αγγλία. Σύμφωνα με εκείνα τα αποτελέσματα, οι φροντιστές παρέχουν φροντίδα για να καλύψουν ανάγκες ψυχοσυναισθηματικές, κοινωνικές, να διευκολύνουν τη μετακίνηση του ασθενή, τις καθημερινές δραστηριότητες τη θεραπεία, αποκατάσταση, οικονομική στήριξη και διαχείριση, και διαχείριση της φροντίδας [3].

Η φροντίδα μπορεί να αφήσει ελάχιστο χρόνο για την αυτοφροντίδα των φροντιστών, δεδομένο που μπορεί να εξηγήσει γιατί σύμφωνα με έρευνες οι φροντιστές αναφέρουν αυξημένη χρήση αντικαταθλιπτικών σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, είναι πιο επιρρεπείς σε λοιμώξεις, μπορεί να εκδηλώσουν γνωστική έκπτωση, έχουν λιγότερες ευκαιρίες για κοινωνική αλληλεπίδραση και εκφράζουν συχνά αγχώδεις διαταραχές,  [4,5].

 

Αλλά τι είναι η αυτοφροντίδα;

Η αυτοφροντίδα που προάγει την υγεία περιλαμβάνει όλες εκείνες τις ενέργειες που κάνει το άτομο για να βελτιώσει την υγεία του, να διατηρήσει τη λειτουργικότητά του, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του, ως απόκριση σε μία ασθένεια ή απλά για να βελτιώσει την υγεία του[6].

Η αυτοφροντίδα θεωρείται ως μια πολύ σημαντική διάσταση για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη της νόσου, περιλαμβάνοντας τις αποφάσεις για θεραπεία, αλλά και την αποκατάσταση από κάποιο νόσημα και όχι αποκλειστικά και μόνο την πρόληψη[7]

Πιθανοί λόγοι που ένας φροντιστής επιβαρύνει την υγεία του και «ξεχνάει» την αυτοφροντίδα του είναι [6]:

1. Η μειωμένη προσφορά για προγράμματα για φροντιστές
2. Ο περιορισμένος χρόνος που έχει στη διάθεση του
3. Άλλες προϋπάρχουσες διαταραχές που έχουν επιβαρυνθεί με τη φροντίδα
4. Η μεγάλη ηλικία του φροντιστή
5. Η καθυστερημένη απόφαση για αναζήτηση βοήθειας, μέχρι το σημείο που δεν υπάρχει επιλογή
6. Έλλειψη συχνών διαλειμμάτων
7. Έλλειψη γνώσης για τις διαθέσιμες υπηρεσίες, αλλά και ανεπάρκεια εθνικών οδηγιών για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των φροντιστών

 

Τι μπορείτε να κάνετε σε προσωπικό επίπεδο για τη φροντίδα του εαυτού σας

Προκειμένου να βελτιώσετε τη φροντίδα στον εαυτό σας ενώ φροντίζετε είναι σημαντικό να:

• Διαχειριστείτε προβλήματα ύπνου που πιθανά αντιμετωπίζετε με χαλάρωση, ημερολόγιο ύπνου*, καλύτερη διατροφή και να αφαιρέσετε οθόνες από το χώρο ύπνου.
• Καταγράψτε σε ένα ημερολόγιο ότι σας προβληματίζει και συζητήστε το με έναν ειδικό επαγγελματία υγείας
• Εφαρμόσετε τεχνικές χαλάρωσης, πολλές υπάρχουν διαθέσιμες και σε video. Κάποιες μπορείτε να βρείτε εδώ.
• Προσπαθήστε να βρείτε μέσα στη μέρα λίγο χρόνο για να κάνετε κάτι που σας αρέσει μέσα ή έξω από το σπίτι (διάβασμα, χαλαρωτικό μπάνιο, συζήτηση με ένα φίλο, γείτονα ή συγγενή)
• Κάντε ένα διάλειμμα από τη φροντίδα μία φορά το μήνα το λιγότερο. Κανονίστε κάτι που σας ευχαριστεί.
• Διατηρήστε την επικοινωνία με τους άλλους όσο δύσκολο και εάν είναι. Τηλεφωνήστε σε ένα φίλο ή συγγενή
• Ασκηθείτε τακτικά. Μπορείτε να βάλετε μία ρουτίνα μέσα στην εβδομάδα. Η άσκηση μπορεί να γίνει στο σπίτι, παρακολουθώντας κάποιο πρόγραμμα στο διαδίκτυο ή εάν είστε εξοικειωμένοι με τις εφαρμογές μέσω μίας εφαρμογής γυμναστικής
• Φροντίστε τη διατροφή σας
• Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια όταν δεν νιώθετε καλά, από ειδικό επαγγελματία υγείας
• Δημιουργήστε ένα δίκτυο στήριξης με άλλους φροντιστές που έχουν τις ίδιες δυσκολίες, θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε ευκολότερα συναισθήματα και καταστάσεις.

 

Αρετή Ευθυμίου, Ψυχολόγος, PhD

 

* Σημειώστε για κάθε μέρα της εβδομάδας σε ένα φύλλο χαρτί: Τι ώρα πήγατε για ύπνο, πόση ώρα χρειάστηκε για να κοιμηθείτε, πόσες φορές ξυπνήσατε αφού κοιμηθήκατε και πόση ώρα είχατε ξυπνήσει συνολικά, τελικά τι ώρα ξυπνήσατε οριστικά και τι ώρα σηκωθήκατε, Πώς αξιολογείτε την ποιότητα του ύπνου σας (https://www.nhs.uk/Livewell/insomnia/Documents/sleepdiary.pdf)

 

 

[1]      A. Efthymiou, E. Papastavrou, N. Middleton, A. Markatou, and P. Sakka, How Caregivers of People With Dementia Search for Dementia-Specific Information on the Internet : Survey Study Corresponding Author :, JMIR AGING. 3(2020) 1–10. doi:10.2196/15480.

[2]      E. Papastavrou, H. Tsangari, G. Karayiannis, S. Papacostas, G. Efstathiou, and P. Sourtzi, Caring and coping: The dementia caregivers, Aging Ment. Heal.15(2011) 702–711. doi:10.1080/13607863.2011.562178.

[3]      Eurofamcare, Services for Supporting Family Carers of Elderly People in Europe: Characteristics, Coverage and Usage, (2006) 41. http://www.uke.de/extern/eurofamcare/documents/deliverables/teusure_web_080215.pdf.

[4]      P.P. Vitaliano, M. Murphy, H.M. Young, D. Echeverria, and S. Borson, Does caring for a spouse with dementia promote cognitive decline? A hypothesis and proposed mechanisms, J. Am. Geriatr. Soc.59(2011) 900–908. doi:10.1111/j.1532-5415.2011.03368.x.

[5]      P. Vitaliano, I. Zhang, J. Scanlan, V. PP, J. Zhang, and S. JM, Is caregiving hazardous to one’s physical health? A meta-analysis., Psychol. Bull.129(2003) 946–972. doi:10.1037/0033-2909.129.6.946.

[6]      D. Oliveira, L. Sousa, and M. Orrell, Improving health-promoting self-care in family carers of people with dementia: A review of interventions, Clin. Interv. Aging. 14(2019) 515–523. doi:10.2147/CIA.S190610.

[7]      M. Haug, M. Wykle, and N. Keval, SELF-CARE AMONG OLDER, Soc Sci Med. 29(1989) 171–183.