Το παρακάτω απόσπασμα μεταφράστηκε από τον οδηγό “Dementia in Times of Coronavirus” που δημιούργησε το JDS-ESHEL σε συνεργασία με το Υπουργείο υγείας του Ισραήλ. Μετάφραση κειμένου: Μαρία Γιακουμή, Επιμέλεια κειμένου: Αρετή Ευθυμίου.
Το εγχειρίδιο μπορείτε να το βρείτε σε αυτόν τον σύνδεσμο:https://docs.google.com/document/d/1nOA2nCAW4l8BBeLVgH0_gzSoQqlg3FlEL8tp2jQLJUU/edit
Συναισθηματική ευεξία των ατόμων με άνοια
Γενικά, τα ψυχοσυναισθηματικά και συμπεριφορικά συμπτώματα αποτελούν έκφραση της άνοιας, είτε ως άμεσο αποτέλεσμα των αλλαγών που συμβαίνουν στον εγκέφαλο ή ως αντίδραση σε αυτές. (Σημείωση του μτφ. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να οφείλονται ακόμη σε βιολογικές αιτίες, αλλά και σε αλλαγές στο περιβάλλον των ατόμων με άνοια)
- Τα ψυχοσυναισθηματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν απάθεια, άγχος, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, παραληρηματικές ιδέες και ψευδαισθήσεις (Σημείωση του μτφ. Τα παραληρήματα, οι ψευδαισθήσεις και η καχυποψία αναφέρονται και ως ψυχωσικά συμπτώματα)
- Τα συμπεριφορικά συμπτώματα περιλαμβάνουν κλάμα, φωνές, ψυχοκινητική διέγερση, ανησυχία, περιπλάνηση, επιθετικότητα κ.α
- Τα συμπτώματα ποικίλλουν με την πάροδο του χρόνου και αλλάζουν καθώς εξελίσσεται η ασθένεια. Επίσης επηρεάζονται από τη προσωπικότητα του ατόμου, τον τρόπο με τον οποίο το περιβάλλον ανταποκρίνεται σε αυτά και άλλες μεταβλητές.
Η περίοδος της πανδημίας COVID-19 μπορεί να είναι συναισθηματικά έντονη για ορισμένα άτομα με άνοια, ενώ άλλα μπορεί να μην την αντιλαμβάνονται. Πολλές από τις προκλήσεις οφείλονται σε αλλαγές στο καθημερινό πρόγραμμα, ειδικά για τα άτομα που πήγαιναν σε κέντρα ημέρας ή συνήθιζαν να κάνουν μακρινές βόλτες έξω ή δεχόντουσαν καθημερινές επισκέψεις από μέλη της οικογένειας.
Η συναισθηματική δυσφορία που σχετίζεται με αυτές τις αλλαγές μπορεί να οφείλεται στους παρακάτω λόγους:
- Οι αλλαγές δεν είναι κατανοητές. Το άτομο δεν κατανοεί γιατί τα μέλη της οικογένειας του/της δεν τον/την επισκέπτονται ή γιατί είναι κλειστό το κέντρο ημέρας;
- Η απουσία κοινωνικής στήριξης και δικτύων, όπως το πρόγραμμα των κέντρων ημέρας, η βόλτα σε εξωτερικό περιβάλλον, εκτόνωση ενέργειας με το περπάτημα ή η ζεστασιά από τις οικογενειακές επισκέψεις.
Συμβουλές για την αντιμετώπιση πιθανών καταστάσεων:
Έλλειψη κατανόησης που προκαλεί άγχος και αναταραχή
- Εάν το άτομο με άνοια βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, εξηγήστε την κατάσταση με κατανοητούς όρους, έτσι ώστε να μην φοβηθεί. Για παράδειγμα, «Υπάρχει μια μεταδοτική ασθένεια που συμβαίνει τώρα στον κόσμο και δόθηκαν οδηγίες στους ανθρώπους να μείνουν σπίτι για να μην αρρωστήσουν. Ανησυχούμε για εσένα και ως εκ τούτου είναι σημαντικό για εμάς να μένεις στο σπίτι. Ελπίζουμε ότι όλα θα επανέλθουν στο φυσιολογικό σύντομα»
- Ακόμα κι αν αυτή η εξήγηση είναι παρηγορητική, πιθανότατα θα πρέπει να την επαναλάβετε περισσότερες από μία φορές.
- Εάν δεν καταλαβαίνουν την εξήγηση ή εάν προκαλεί άγχος, προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε παρηγορητικές “εξηγήσεις”, όπως «είναι διακοπές τώρα», «το κέντρο ημέρας είναι κλειστό για επισκευές», «τα παιδιά είναι στο εξωτερικό».Αυτά μπορούν να ειπωθούν χωρίς να προκαλέσουν αναστάτωση. Σε όλες τις περιπτώσεις, αποφύγετε την πολύ συχνά παρακολούθηση ειδήσεων από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να προτιμάτε τη μουσική ή τις ψυχαγωγικές τηλεοπτικές εκπομπές.
Κρίση Άγχους
Εάν το άτομο με άνοια έχει κρίσεις άγχους, σκεφτείτε:
- Τι το προκάλεσε να συμβεί μόλις τώρα; Για παράδειγμα, έχει να κάνει με την παρακολούθηση των ειδήσεων; Βαριόταν ή ήταν χωρίς απασχόληση; Δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει μια εργασία;
- Εάν αναγνωρίζετε έναν πιθανό λόγο, προσπαθήστε να τον/την βοηθήσετε.Για παράδειγμα, κλείστε την τηλεόραση, αποσπάστε την προσοχή προς ένα πιο ευχάριστο θέμα ή βοηθήστε τον/την να κάνουν την εργασία που επιθυμούν.
Αρνείται να κάνει μπάνιο
Το μπάνιο μπορεί να προκαλέσει αγωνία, ειδικά η αναγκαία αφαίρεση των ρούχων και η αποκάλυψη του σώματος:
- Προσπαθήστε να κάνετε ντους κάθε φορά κάποιο μέλος του σώματος με ένα βρεγμένο σφουγγάρι
- Χρησιμοποιήστε μουσική και μιλήστε ενώ βρίσκεστε στο ντους
- Μειώστε τις απαιτήσεις σας, σχετικά με τη συχνότητα και την πληρότητα του ντους.
Αναζητάει το σπίτι του/της
Όταν το άτομα με άνοια θέλει να “πάει σπίτι”, (επειδή το σπίτι που θυμάται είναι το σπίτι της παιδικής του/της ηλικίας), προσπαθήστε να βγείτε για ένα μικρό χρονικό διάστημα και μετά να επιστρέψετε. Εναλλακτικά προσπαθήστε να αποδεχτείτε αυτή την πραγματικότητα χωρίς να έρθετε σε σύγκρουση μαζί του/της.
Αναζήτηση ατόμων
Εάν το άτομο με άνοια μπερδεύει τα άτομα που είναι παρόντα με άλλα , «Πού είναι η γυναίκα μου; Δεν είσαι η γυναίκα μου!», μπορείτε να βγείτε έξω από το δωμάτιο, να αλλάξετε ρούχα και να ξανά ρωτήσετε «Με έψαχνες»; .
Έλλειψη κοινωνικών δικτύων στήριξης
- Η έλλειψη των συνηθισμένων κοινωνικών δικτύων στήριξης μπορεί να προκαλέσει κενό στα άτομα με άνοια και χρειάζεται δημιουργικότητα για να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις.
- Για όσους επισκέπτονταν κέντρο ημέρας, σκεφτείτε ότι το άτομο είχε μια συγκεκριμένη ρουτίνα όπου περιλάμβανε προετοιμασία το πρωί, υγιεινή του σώματος και ντύσιμο, έξοδος από το σπίτι για μια κοινωνική δραστηριότητα.
Επομένως, προσπαθήστε να σκεφτείτε τι μπορεί να επιτρέψει τη διατήρηση μιας τέτοιας παρόμοιας ρουτίνας:
✔Διατηρήστε την πρωινή προετοιμασία
✔Τηρήστε τα γεύματα της ημέρας
✔Δημιουργήστε ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων
Περισσότερες συμβουλές για συναισθηματική ευεξία
- Είναι συχνά απαραίτητο για το άτομο να βγαίνει εκτός σπιτιού για τη συναισθηματική του ευημερία. Μπορείτε να το κάνετε σύμφωνα με τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας: Μείνετε κοντά στο άτομο και κρατήστε τις αποστάσεις από τους άλλους.
- Είναι σημαντικό να παραμείνετε σε επαφή με την οικογένεια και τους φίλους σας τηλεφωνικά ή διαδικτυακά, καθώς τα άτομα που ζουν μαζί σας μπορούν να σας παρέχουν ψυχολογική στήριξη και επαφή.
Τι πρέπει να κάνετε εάν το άτομο με άνοια εμφανίσει ψυχοσυναισθηματικά και συμπεριφορικά συμπτώματα;
- Πρώτον, πρέπει να ελέγξετε εάν τα συμπτώματα προκαλούν άγχος και σε ποιους; Δεν απαιτεί κάθε σύμπτωμα προσοχή και θεραπεία.
✔Για παράδειγμα, μια κατάσταση στην οποία το άτομο έχει ευχάριστες ψευδαισθήσεις με τους γονείς του και το απολαμβάνει, μπορεί να ανησυχεί τους άλλους, αλλά δεν επιβαρύνει ψυχοσυναισθηματικά το άτομα με άνοια.
✔Το κλάμα μπορεί να είναι μια έκφραση διαφόρων συναισθημάτων, συμπεριλαμβανομένου και του ενθουσιασμού, και όχι αποκλειστικά της κατάθλιψης.
✔Εάν ένα άτομο κοιμάται περισσότερο από το κανονικό κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να μην είναι ανησυχητικό σε αυτό το σημείο, με την προϋπόθεση ότι δεν ενέχει κίνδυνο για την υγεία του (κατακλίσεις) ή δυσχεραίνει τον βραδινό ύπνο.
- Εάν τα συμπτώματα προκαλούν άγχος, προσπαθήστε να τα παρατηρήσετε:
✔Ποια είναι η συχνότητα και ο βαθμός σοβαρότητας;
✔Υπάρχει κάτι που διεγείρει το άτομα και πρέπει να αποφεύγεται ή κάτι που να ηρεμεί το άτομο ούτως ώστε να χρησιμοποιείται ως βοήθεια;
Θυμηθείτε ότι η ικανότητα των σημαντικών άλλων για συναισθηματική στήριξη, για ήρεμη επικοινωνία και φυσική επαφή είναι σημαντική για συναισθήματα ασφάλειας και ηρεμίας του ατόμου με άνοια.
Πότε να ζητήσετε ειδική βοήθεια;
- Εάν δεν μπορείτε να διατηρήσετε σταθερή τη συναισθηματική κατάσταση αλλά και τη συμπεριφορά του ατόμου με άνοια.
- Εάν υπάρχει σαφής κίνδυνος για το άτομο ή το περιβάλλον του.
- Εάν παρατηρήσετε μια δραματική αλλαγή στη συμπεριφορά του ατόμου ή στη συναισθηματική τους κατάσταση, για παράδειγμα μία ξαφνική αδυναμία ύπνου ή ψυχοκινητική διέγερση. Αλλαγές όπως αυτές μπορεί να οφείλονται σε μια σωματική κατάσταση που απαιτεί ιατρική φροντίδα (λοίμωξη, πόνος κ.λπ.).
Θυμηθείτε ότι οι γιατροί και οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας συνεχίζουν να παρέχουν υπηρεσίες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
