Το παρακάτω κείμενο αποτελεί ενότητα του εγχειριδίου για φροντιστές στην εκπαίδευση για την εύρεση και αξιολόγηση πληροφοριών για την υγεία, πρόγραμμα  eLILY. Ολόκληρο το κείμενο θα είναι σύντομα διαθέσιμο στη σελίδα του προγράμματος.

Μια ιατρική επίσκεψη είναι απαραίτητη για την παρακολούθηση της κατάστασης του ασθενούς και την αξιολόγηση της ιατρικής θεραπείας την τελευταία περίοδο. Για να είναι επιτυχημένη, ο φροντιστής πρέπει να παρέχει και να συζητήσει με το γιατρό διάφορα θέματα και να προσκομίσει διάφορες εξετάσεις και άλλα έγγραφα. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητο για το φροντιστή να φτιάχνει λίστα και να κρατάει σημειώσεις για να θυμάται όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ή ερωτήσεις για το γιατρό. Παρακάτω παρέχονται σημαντικές πληροφορίες για αυτή τη λίστα:

1. Ιατρικό ιστορικό εν συντομία ο φροντιστής χρειάζεται να συμπεριλάβει το ιατρικό ιστορικό του ατόμου που φροντίζει. Για παράδειγμα, ημερομηνία που έγινε η πρώτη διάγνωση του προβλήματος, ημερομηνίες σημαντικών ιατρικών ζητημάτων πριν ή μετά την διάγνωση, άλλες ιατρικές καταστάσεις (όπως διαβήτης, χοληστερίνη, άλλες χρόνιες ασθένειες, εισαγωγές σε νοσοκομείο κτλ.). Σημειώστε επίσης αν υπάρχουν άλλες κληρονομικές ασθένειες ή άλλα ζητήματα. Μην παραλείψετε να ενημερώσετε το γιατρό εάν ο άνθρωπός σας έχει κάποια αλλεργία ή δυσανεξία σε κάτι.
2. Τρέχουσα φαρμακευτική αγωγή Σημειώστε το όνομα, τη δοσολογία και την ώρα της ημέρας που ο ασθενής σας παίρνει τη θεραπεία του. Για παράδειγμα, αν είναι μεσημέρι, παίρνει το φάρμακο πριν ή μετά το φαγητό; Είστε σίγουροι ότι ακολουθεί την αγωγή του τακτικά και όπως αναφέρει η συνταγή; Δίνετε εσείς την αγωγή στο άτομο που φροντίζετε ή φροντίζει μόνος του για αυτό; Ποιο είναι το νέο φάρμακο (μετά την τελευταία ιατρική επίσκεψη) και υπάρχει κάποια διαφορά;
3. Συμπτώματα της παρούσας κατάστασης Υπάρχουν προβλήματα που ο φροντιστής έχει παρατηρήσει που μπορεί να συνδέονται με την τωρινή κατάσταση του ασθενούς; Αυτά τα ζητήματα θα μπορούσαν να σχετίζονται με τη γνωστική του κατάσταση (μνήμη, προσοχή, λόγος ή ζητήματα επίλυσης προβλημάτων), το συναίσθημα (δείχνει λυπημένος, κλαίει, εκφράζει μαύρες σκέψεις) ή την προσωπικότητα (υπάρχουν βασικές αλλαγές στην προσωπικότητα όπως ευερεθιστότητα, αγένεια, εκνευρισμός ή απώλεια ελέγχου). Επίσης, αναφέρετε τυχόν αλλαγές στις γευστικές προτιμήσεις, απώλεια ή ανωμαλίες στην όρεξη, τυχόν κινητικά προβλήματα (αστάθεια, τρέμουλο και αδυναμία).

Όπως βλέπετε, υπάρχουν πολλές πληροφορίες που χρειάζεται να μεταφερθούν στο γιατρό. Αυτός είναι και ο λόγος που συνιστάται να κρατάτε ημερολόγιο το οποίο θα ανανεώνετε κάθε 3-4 μέρες ώστε να μην ξεχνάτε ή παραλείπετε πληροφορίες.

Τέλος, για να έχετε ένα ενημερωτικό και χρήσιμο ιατρικό ραντεβού, υπάρχουν ορισμένοι κανόνες που χρειάζεται να τηρούνται:

1. Να είστε ειλικρινείς με το γιατρό. Δεν έχει νόημα να λέτε ψέματα ή να κρύβετε πληροφορίες από το γιατρό. Ο γιατρός δεν μπορεί να μαντέψει ή να φανταστεί μια κατάσταση εάν δεν αναφέρετε ρητά τα συμπτώματα. Ακόμη και εάν νιώθετε άβολα με κάποια συμπτώματα (εάν για παράδειγμα το άτομο έχει ψευδαισθήσεις), αυτή η πληροφορία είναι απαραίτητη για το γιατρό ώστε να μη συνταγογραφήσει λάθος αγωγή και γίνουν τα πράγματα χειρότερα.
2. Θέστε όλες τις ερωτήσεις σας. Είναι σημαντικό να φύγετε από το γιατρό με όλες σας τις απορίες λυμένες. Να θυμάστε ότι δεν υπάρχουν «χαζές» ερωτήσεις.
3. Αν δεν καταλαβαίνετε τι λέει ο γιατρός ζητήστε να σας τα εξηγήσει πιο απλά. Δεν έχει νόημα να επισκέπτεστε το γιατρό αν δεν καταλαβαίνετε αυτά που σας λέει. Οι γιατροί μπορεί να παρασυρθούν και να μιλούν με ιατρικούς όρους που δεν είναι κατανοητοί. Διακόψτε τους και ζητήστε τους να αναδιατυπώσουν αυτό που έλεγαν.
4. Μη διστάσετε να αναφέρετε τις επιφυλάξεις σας αν κάτι σας ενοχλεί. Ας πούμε για παράδειγμα ότι ο γιατρός αποφασίζει να δώσει ένα φάρμακο στον ασθενή το οποίο στο παρελθόν του είχε δημιουργήσει πρόβλημα. Μη διστάσετε να του αναφέρετε τους φόβους σας.
5. Ρωτήστε το γιατρό σας ποιες ώρες μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί του χωρίς να υπάρχει πρόβλημα. Επίσης, ρωτήστε τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση που συμβεί κάτι επείγον.
6. Τέλος, λάβετε υπόψη ότι το ραντεβού έχει κάποιο χρονικό όριο. Σεβαστείτε όχι μόνο το χρόνο του γιατρού αλλά περισσότερο τους ασθενείς που βρίσκονται στην αναμονή. Για αυτό είναι σημαντικό να έχετε οργανώσει το ραντεβού σας και να έχετε μαζί σας όλες τις σημειώσεις ώστε να αξιοποιήσετε με τον καλύτερο τρόπο το χρόνο σας με το γιατρό”.

Υπεύθυνος φορέας για την ενότητα 1 “Εγγραμματοσύνη σε θέματα για την υγεία”  ήταν η Εταιρεία Νόσου Alzheimer Αθηνών σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Ομάδα της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών για το πρόγραμμα eLILY: Νικολέττα Γερονικόλα, Βασιλική Εξαρχάκου, Κλέα Μπάρλου, Νάντια Αβράμη

Η ομάδα του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου: Επιστημονικά υπεύθυνη: Δρ Ευριδικη Παπασταύρου, Δρ Αρετή Ευθυμίου, Δρ Αντώνης Στυλιανίδης, Ιωάννα Μενοίκου.

Σε προηγούμενη ανάρτηση συζητήσαμε τρόπους για την καλύτερη αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο με τη χρήση επιλεγμένων λέξεων (λέξεις κλειδιά).

Τι γίνεται όμως με την αξιολόγηση όσων βρίσκουμε;

Πως γνωρίζουμε, ό,τι βρήκαμε είναι καλής ποιότητας; Υπάρχουν συγκεκριμένες συμβουλές που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όταν βρίσκουμε μια πηγή στο διαδίκτυο;

Το παρακάτω απόσπασμα αποτελεί αποτέλεσμα του προγράμματος εκπαίδευσης φροντιστών σε δεξιότητες αναζήτησης, εύρεσης και αξιολόγησης πληροφοριών στο διαδίκτυο, eLILY

“Η αξιοπιστία μιας ιστοσελίδας, ενός βίντεο ή μιας εφαρμογής εξαρτάται από αυτόν που την ανέπτυξε. Μπορεί να νιώσουμε πιο ασφαλείς όταν γνωρίζουμε πως οι πληροφορίες που διαβάζουμε στο διαδίκτυο έχουν αναπτυχθεί για παράδειγμα από  ένα ιατρικό φορέα (κλινική Mayo), έναν γνωστό μη κερδοσκοπικό οργανισμό ή από οποιοδήποτε άλλο δημόσιο ή ιδιωτικό οργανισμό που εμπλέκεται σε θέματα υγείας (π.χ. Εταιρείες  Alzheimer ή σωματεία ασθενών) .

Άλλες σημαντικές πτυχές που θα πρέπει να αξιολογούμε όταν επισκεπτόμαστε μια ιστοσελίδα, ένα βίντεο ή μια εφαρμογή είναι η χρησιμότητα και η προσβασιμότητα τους: η κατανόηση του περιεχομένου της ιστοσελίδας (σαφήνεια παρουσίασης, συνέπεια σχεδιασμού και αισθητική ιστοσελίδας, λειτουργικότητα, δυνατότητες αναζήτησης, εμπλοκή και νομική προσβασιμότητα απαιτήσεων (χωρίς περιορισμούς) ή ξεπερασμένης έκδοσης  κώδικας προγραμματισμού της σελίδας) ⁶,⁷.

Παρόλο που υπάρχουν αυτές οι αξιόπιστες ιστοσελίδες, θα πρέπει να ελέγχεται περαιτέρω η ποιότητα του γραπτού κειμένου. Υπάρχει επίσης η έννοια της αναγνωσιμότητας, που αναφέρεται πόσο εύκολο και ευχάριστο είναι ένα κείμενο για τον αναγνώστη.

Μερικά σημεία που μπορούν να βοηθήσουν αναφέρονται παρακάτω:

• Ελέγξτε την ημερομηνία που το κείμενο έχει ανέβει στο διαδίκτυο.

α) Συνήθως αυτό βρίσκεται στο τέλος της ιστοσελίδας

β) Στο τέλος της σελίδας μιας εφαρμογής

γ) Στις πληροφορίες ενός βίντεο

• Διαβάστε το κείμενο και ελέγξτε αν: ⁸

α) Έχει μικρές και απλές προτάσεις και χρησιμοποιεί γνωστές λέξεις και σαφή γλώσσα?

β) Αποφεύγει ορολογίες

γ) Χρησιμοποιεί την κουλτούρα και γλώσσα ουδέτερη ως προς το φύλο

δ) Αποφεύγει λάθη γραμματικής, στίξης και ορθογραφίας

ε) Αποφεύγει την επανάληψη του ίδιου κειμένου (φράσεων ή παραγράφων) ξανά και ξανά

ζ) Είναι γραμμένο για το ευρύ κοινό ή για συγκεκριμένο κοινό

η) Χρησιμοποιεί απλά γραφήματα (κουκκίδες, αριθμούς κτλ.)”

(Υπεύθυνοι για την ανάπτυξη της ενότητα που μπορείτε να βρείτε το παραπάνω κείμενο, αλλά και άλλα σχετικά με αυτό το θέμα είναι το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, επιστημονική υπεύθυνη Δρ Ευριδίκη Παπασταύρου και οι ερευνητές, Δρ Αρετή Ευθυμίου, Δρ Αντώνης Στυλιανίδης, Ιωάννα Μενοίκου, υποψήφια διδάκτωρας. Μπορείτε να βρείτε πολλές ασκήσεις στην eLearning πλατφόρμα , χρειάζεται μόνο μία σύντομη εγγραφή. Η πρόσβαση στην πλατφόρμα είναι δωρεάν.

Συμμετέχοντες φορείς στο πρόγραμμα eLILY είναι: Η Εταιρεία Alzheimer Αθηνών, η Anziani e non solo (Ιταλία), η Εταρεία Alzheimer Βουλγαρίας, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Κολλέγιο Balticum (Πολωνία). 

Το πρόγραμμα έλαβε χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Erasmus+)

6. Raj S, Sharma VL, Singh AJ, Goel S. Evaluation of Quality and Readability of Health Information Websites Identified through India’s Major Search Engines. Adv Prev Med. 2016;2016:1-6. doi:10.1155/2016/4815285

7. Stoyanov SR, Hides L, Kavanagh DJ, Zelenko O, Tjondronegoro D, Mani M. Mobile App Rating Scale: A New Tool for Assessing the Quality of Health Mobile Apps. JMIR mHealth uHealth. 2015;3(1):e27. doi:10.2196/mhealth.3422

8. DuBay W. The Principles of Readability. Online Submiss. 2004.